ΓΥΝΑΙΚΟΜΑΣΤΙΑ
ΕΝΑ ΑΙΣΘΗΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΩΣ ΕΝΔΕΙΞΗ ΠΙΘΑΝΗΣ ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΗΣ Ή ΑΛΛΗΣ ΠΑΘΗΣΗΣ
Η γυναικομαστία είναι η υπέρμετρη ανάπτυξη του μαστού και συγκεκριμένα του αδενικού στοιχείου του μαστού (μαζικός αδένας) στον άνδρα.
Συχνά συγχέεται με την λιπομαστία που παρατηρείται συνήθως σε υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα λόγω συσσώρευσης λίπους γύρω από τον μαστό. Στην περίπτωση της απλής λιπομαστίας δεν υπερτρέφεται ο μαζικός αδένας.
Οι ορμόνες που ευθύνονται για την ανάπτυξη του μαζικού αδένα λέγονται οιστρογόνα. O βασικός παράγοντας για την υπερβολική ανάπτυξη του μαστού στη γυναικομαστία είναι η διαταραχή της ισορροπίας μεταξύ οιστρογόνων και ανδρογόνων, δηλαδή η περίσσεια οιστρογόνων (ή ουσιών που δρουν σαν οιστρογόνα) ή η μειωμένη παραγωγή ή και δράση ανδρογόνων στα κύτταρα του αδένα.
Καταστάσεις που μπορούν είτε έμμεσα είτε άμεσα να οδηγήσουν σε ανισορροπία οιστρογόνων – ανδρογόνων είναι οι ενδοκρινολογικές διαταραχές, όγκοι διαφόρων οργάνων, φάρμακα και άλλες παθήσεις. Συγκεκριμένα, στην διερεύνηση για τα αίτια της γυναικομαστίας πρέπει να αποκλεισθούν τα εξής:
Παχυσαρκία κυρίως μέσω της αυξημένης μετατροπής ανδρογόνων σε οιστρογόνα στο λιπώδη ιστό
Παθήσεις των όρχεων που είναι τα βασικά όργανα παραγωγής τεστοστερόνης στον άνδρα
Θυρεοειδοπάθειες και συγκεκριμένα υπερθυρεοειδισμός
Καλοήθεις όγκοι της υπόφυσης με αποτέλεσμα μειωμένη παραγωγή ανδρογόνων- υπογοναδισμό ή υπερπαραγωγή μιας άλλης ορμόνης, της προλακτίνης
Φαάρμακα, όπως αυτά που χρησιμοποιούνται στην θεραπεία καρδιακών παθήσεων, του καρκίνου τουπροστάτη, ψυχιατρικών παθήσεων κ.α.
Χρήση ουσιών, όπως τα στεροειδή αναβολικά, η μαριχουάνα, η ηρωίνη κ.α.
Σπάνιοι όγκοι των επινεφριδίων που υπερπαράγουν οιστρογόνα
Κάποιες μορφές καρκίνου, όπως είναι οι όγκοι στους πνεύμονες, στα γεννητικά όργανα και το ήπαρ
Ηπατική νόσος (κίρρωση)
Νεφρική ανεπάρκεια
Ωστόσο, η γυναικομαστία μπορεί να εμφανισθεί σε συγκεκριμένες φυσιολογικές περιόδους της ζωής. Συγκεκριμένα, τα άρρενα νεογνά μπορεί να εμφανίσουν παροδική γυναικομαστία που προκαλείται από τα οιστρογόνα της μητέρας που διαπερνούν τον πλακούντα κατά την ενδομήτριο ζωή.
Επίσης, κατά την εφηβεία μπορεί να παρατηρηθεί παροδική γυναικομαστία που εμφανίζεται σε αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών περίπου ένα χρόνο μετά την αύξηση του μεγέθους των όρχεων.
Συνήθως είναι αμφοτερόπλευρη και υποχωρεί αυτόματα μετά πάροδο 1-2 ετών. Ωστόσο, σε ορισμένα άτομα η διόγκωση των μαστών παραμένει και μετά την εφηβεία.
Σ’ αυτό το σημείο θα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι ασθενείς που εμφανίζουν γυναικομαστία στην ενήλικο ζωή πρέπει να υποβάλλονται σε ιατρικές εξετάσεις έναν κύκλο εξετάσεων για να αποκλειστεί τυχόν συνυπάρχουσα νεοπλασματική νόσος.
Εφόσον έχει ολοκληρωθεί ο ιατρικός έλεγχος για να εντοπισθεί το αίτιο της γυναικομαστίας, η αντιμετώπισή της έγκειται στην θεραπεία του αιτίου που την προκαλεί. Στις περιπτώσεις, όπου μετά από ειδικές εξετάσεις έχουν αποκλεισθεί όλα τα προαναφερόμενα παθολογικά αίτια και αν ο ασθενής το επιθυμεί, γίνεται αισθητική χειρουργική επέμβαση στην ενήλικο ζωή.
ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ
To Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (Polycystic Ovary Syndrome, PCOS) αποτελεί τη συχνότερη ενδοκρινοπάθεια των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας και δεν είναι μια υπερηχογραφική διάγνωση αλλά μια σύνθετη αναπαραγωγική και μεταβολική διαταραχή.
Χαρακτηρίζεται από την παρουσία διαταραχών εμμήνου ρύσεως και αυξημένων επιπέδων ανδρογόνων που είτε ανευρίσκονται σε ειδικό εργαστηριακό έλεγχο είτε εμφανίζονται ως υπερτρίχωση ή/και ακμή. Η πολυκυστική μορφολογία των ωοθηκών στο υπερηχογράφημα μπορεί να συνυπάρχει, αλλά από μόνη της δεν αρκεί για τη διάγνωση του συνδρόμου.
Επιπλέον, οι γυναίκες με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών παρουσιάζουν αντίσταση στην ινσουλίνη και υπερινσουλιναιμία. Η υπερανδρογοναιμία και η υπερινσουλιναιμία σε συνδυασμό με διαταραχές στην υποθαλαμο-υποφυσιακή έκκριση των ορμονών της αναπαραγωγής ενέχονται στην υπογονιμότητα που συχνά συνοδεύει το Σύνδρομο.
Επίσης, λόγω της ινσουλινοαντίστασης οι γυναίκες με PCOS έχουν αυξημένο κίνδυνο για Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2, γεγονός που συμβάλλει στην αύξηση του καρδιαγγειακού κινδύνου σ’ αυτόν τον πληθυσμό.
Ως προς τις υπάρχουσες θεραπευτικές προσεγγίσεις ο Ενδοκρινολόγος οφείλει να επισημαίνει στις γυναίκες με PCOS ότι οι κλινικές εκδηλώσεις του Συνδρόμου, δηλαδή οι διαταραχές της περιόδου και η υπερτρίχωση, αλλά και ο κίνδυνος για Σακχαρωδη Διαβήτη επιδεινώνονται από την αύξηση του σωματικού βάρους. Αντίθετα, η απώλεια σωματικού βάρους στις υπέρβαρες ή παχύσαρκες ασθενείς αποτελεί απαραίτητη συνθήκη στην θεραπευτική προσέγγιση του PCOS.
Οι ευρύτερα χρησιμοποιούμενες φαρμακευτικές παρεμβάσεις στις γυναίκες με PCOS είναι τα αντισυλληπτικά δισκία και η μετφορμίνη. Ορισμένες από τις υπάρχουσες μελέτες έδειξαν ότι τα αντισυλληπτικά μπορεί να επιδεινώνουν τις μεταβολικές παραμέτρους και τους δείκτες φλεγμονής στις ασθενείς με PCOS. Από την άλλη πλευρά, η μετφορμίνη, ο πλέον διαδεδομένος ινσουλινοευαισθητοποιητής, στοχεύει στη συνδυασμένη διόρθωση των αναπαραγωγικών και μεταβολικών διαταραχών του συνδρόμου. Οι πολύπλευρες θεραπευτικές δράσεις της μετφορμίνης βασίζονται στην ιδιότητα της τελευταίας να βελτιώνει την ινσουλινοαντίσταση και να ασκεί πιθανές απευθείας δράσεις στις διεργασίες της χρόνιας φλεγμονής και της γλυκοζυλίωσης.
Χαρίκλεια Χρηστάκου, MD, PhD
Ενδοκρινολόγος-Διαβητολόγος
