Επιληψία: Αίτια, συμπτώματα, παράγοντες κινδύνου και σωστή αντιμετώπιση 

Η επιληψία είναι μια διαταραχή του κεντρικού νευρικού συστήματος (νευρολογική διαταραχή), στην οποία διαταράσσεται η δραστηριότητα των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο, προκαλώντας σπασμούς, ή ασυνήθιστη συμπεριφορά, αισθήσεις και μερικές φορές απώλεια συνείδησης.

Τα συμπτώματα στην επιληψία μπορεί να ποικίλλουν σημαντικά από άτομο σε άτομο. Μερικοί άνθρωποι με επιληψία μοιάζουν απλά σαν να κοιτάζουν στο κενό για μερικά δευτερόλεπτα κατά τη διάρκεια μιας επιληπτικής κρίσης, ενώ άλλοι έχουν επαναλαμβανόμενες συσπάσεις σε χέρια και πόδια.

Σχεδόν το 10% όλων των ανθρώπων μπορεί σε κάποια φάση της ζωής του να έχει μια μοναδική κρίση. Ωστόσο, μια και μόνο επιληπτική κρίση δεν σημαίνει ότι έχετε επιληψία. Απαιτούνται τουλάχιστον δύο απρόκλητες επιληπτικές κρίσεις για να γίνει μια σχετική διάγνωση.

Ακόμη και οι ήπιες επιληπτικές κρίσεις μπορεί να απαιτούν θεραπεία, διότι μπορεί να αποδειχτούν επικίνδυνες κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων, όπως η οδήγηση, ή το κολύμπι. Η θεραπεία με φάρμακα, ή μερικές φορές η χειρουργική επέμβαση, μπορεί θέσει υπό έλεγχο τους σπασμούς στο 80% των ατόμων με επιληψία. Μερικά παιδιά με επιληψία μπορεί επίσης να ξεπεράσουν την κατάστασή τους με το πέρασμα του χρόνου.

Συμπτώματα

Επειδή η επιληψία προκαλείται από μη φυσιολογική δραστηριότητα των κυττάρων του εγκεφάλου, οι επιληπτικές κρίσεις μπορεί να επηρεάσουν σχεδόν κάθε διαδικασία συντονίζει ο εγκέφαλος. Τα συμπτώματα μιας επιληπτικής κρίσης, λοιπόν, μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Προσωρινή σύγχυση
• Βλέμμα στο κενό
• Ανεξέλεγκτες και σπασμωδικές κινήσεις των χεριών και των ποδιών
• Απώλεια της συνείδησης
• Ψυχικά συμπτώματα

Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με το είδος της κατάσχεσης. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ένα άτομο με επιληψία τείνει να εκδηλώνει τα ίδια συμπτώματα σε κάθε επεισόδιο. Σε γενικές γραμμές τα συμπτώματα της επιληψίας διαχωρίζονται σε εστιακά και γενικευμένα.

Εστιακές κρίσεις

Όταν οι κατασχέσεις προκύπτουν από μη φυσιολογική δραστηριότητα σε μία μόνο περιοχή του εγκεφάλου σας, ονομάζονται εστιακές (μερικές) επιληπτικές κρίσεις. Αυτές οι κρίσεις εμπίπτουν σε δύο υποκατηγορίες.

• Εστιακές κρίσεις χωρίς απώλεια της συνείδησης (απλές εστιακές επιληπτικές κρίσεις). Αυτές οι κρίσεις δεν προκαλούν απώλεια της συνείδησης. Παρατηρείται αλλαγή στα συναισθήματα ή στον τρόπο που το άτομο αντιλαμβάνεται τα πράγματα γύρω του (όσφρηση, αφή, γεύση ακοή). Μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε ακούσιες σπασμωδικές κινήσεις ενός μέρους του σώματος, όπως το ένα χέρι, ή το ένα πόδι και αυθόρμητα αισθητήρια συμπτώματα, όπως τσούξιμο, ζάλη και “φώτα που αναβοσβήνουν”.
• Εστιακές κρίσεις με απώλεια συνείδησης (σύνθετες εστιακές επιληπτικές κρίσεις). Αυτές οι κρίσεις συνεπάγονται αλλαγή, ή απώλεια της συνείδησης. Κατά τη διάρκεια μιας σύνθετης μερικής κατάσχεσης, το άτομο μπορεί να “κοιτάζει στο κενό” και να μην ανταποκρίνεται κανονικά στο περιβάλλον του, ή να κάνει επαναλαμβανόμενες κινήσεις, όπως το τρίψιμο στο χέρι, μάσημα, κατάποση, ή περπάτημα σε κύκλους.

Τα συμπτώματα στις εστιακές κρίσεις γενικά συχνά συγχέονται με άλλες νευρολογικές διαταραχές, όπως η ημικρανία, η ναρκοληψία και η ψυχική ασθένεια.

Γενικευμένες κρίσεις

Οι επιληπτικές κρίσεις που προκαλούνται από δυσλειτουργία σε πολλές, ή όλες τις περιοχές του εγκεφάλου, ονομάζονται γενικευμένες κρίσεις. Υπάρχουν έξι τύποι γενικευμένων επιληπτικών κρίσεων.

1. Επιληπτικές κρίσεις απουσίας: Εμφανίζονται συχνά στα παιδιά και χαρακτηρίζονται από “βλέμμα στο κενό”, ή λεπτές κινήσεις του σώματος, όπως το να ανοιγοκλείνουν τα μάτια, ή να χτυπάνε τα χείλη μεταξύ τους. Αυτές οι κρίσεις μπορεί να προκαλέσουν και μία σύντομη απώλεια συνείδησης.
2. Τονικές κρίσεις: Αυτές προκαλούν δυσκαμψία των μυών και επηρεάζουν συνήθως του μυς στην πλάτη, τα χέρια και τα πόδια, γι' αυτό και το άτομο συνήθως πέφτει στο έδαφος.
3. Ατονικές επιληπτικές κρίσεις: Προκαλούν πλήρη απώλεια του ελέγχου των μυών, η οποία μπορεί να αναγκάσει το άτομο να καταρρεύσει ξαφνικά.
4. Κλονικές κρίσεις: Αυτές συνδέονται με τις επαναλαμβανόμενες, ή ρυθμικές, σπασμωδικές κινήσεις των μυών. Αυτές οι κρίσεις επηρεάζουν συνήθως τον λαιμό, το πρόσωπο και τα χέρια.
5. Μυοκλονικές επιληπτικές κρίσεις: Εκδηλώνονται συνήθως ως ξαφνικά, σύντομα τραντάγματα, ή συσπάσεις των χεριών και των ποδιών.
6. Τονικοκλονικές κρίσεις: Είναι το πιο ακραίο είδος επιληπτικής κρίσης και μπορεί να προκαλέσουν απότομη απώλεια της συνείδησης, ακούσια σύσφιξη των μυών και τρέμουλο και, μερικές φορές, απώλεια του ελέγχου της κύστης, ή δάγκωμα της γλώσσας.

Πότε πρέπει να δείτε ένα γιατρό

Ζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια εάν συμβεί οποιοδήποτε από τα ακόλουθα:

• Η κατάσχεση διαρκεί περισσότερο από πέντε λεπτά.
• Η κανονική αναπνοή, ή η συνείδηση δεν επιστρέφει αφότου τελειώσει η κρίση επιληψίας.
• Μια δεύτερη κατάσχεση ακολουθεί αμέσως μετά την πρώτη.
• Έχετε υψηλό πυρετό.
• Αντιμετωπίζετε θερμική εξάντληση.
• Είστε έγκυος.
• Έχετε διαβήτη.
• Έχετε τραυματίσει τον εαυτό σας κατά τη διάρκεια της κρίσης.

Αιτίες

Η επιληψία δεν έχει καμία αναγνωρίσιμη αιτία σε περίπου τα μισά από τα άτομο στα οποία διαγιγνώσκεται. Στα υπόλοιπα, μπορεί να αποδοθεί σε διάφορους παράγοντες, όπως:

• Γενετική επίδραση: Ορισμένοι τύποι επιληψίας, οι οποίες κατηγοριοποιούνται με βάση το είδος της κατάσχεσης και το τμήμα του εγκεφάλου που επηρεάζεται, είναι κληρονομικές. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι πιθανό ότι υπάρχει μια γενετική επιρροή. Οι ερευνητές έχουν συνδέσει ορισμένους τύπους επιληψίας σε συγκεκριμένα γονίδια, αν και υπολογίζεται ότι έως και 500 γονίδια θα μπορούσαν να συνδέονται με την πάθηση.
• Τραύμα στο κεφάλι: ένα τραύμα στο κεφάλι, ως αποτέλεσμα ενός ατυχήματος, μπορεί να προκαλέσει επιληψία.
• Εγκεφαλικά προβλήματα: Κάποια βλάβη στον εγκέφαλο, όπως είναι οι όγκοι του εγκεφάλου, ή τα εγκεφαλικά επεισόδια, μπορεί να προκαλέσουν επιληψία. Το εγκεφαλικό επεισόδιο είναι η κύρια αιτία επιληψίας σε ενήλικες άνω των 35 ετών.
• Μεταδοτικές ασθένειες: Μολυσματικές ασθένειες, όπως μηνιγγίτιδα, AIDS και ιογενή εγκεφαλίτιδα, μπορεί να προκαλέσουν επιληψία.
• Προγεννητικός τραυματισμός: Πριν από τη γέννηση, τα μωρά είναι ευαίσθητα σε εγκεφαλικές βλάβες που θα μπορούσαν να προκληθούν από διάφορους παράγοντες, όπως κάποια μόλυνση της μητέρας, κακή διατροφή, ή ελλειψη επαρκούς οξυγόνου. Μια βλάβη στον εγκέφαλο μπορεί να οδηγήσει σε επιληψία, ή εγκεφαλική παράλυση.
• Αναπτυξιακές διαταραχές: Η επιληψία μπορεί μερικές φορές να συνδέεται με αναπτυξιακές διαταραχές, όπως ο αυτισμός και η νευροϊνωμάτωση.

Παράγοντες κινδύνου

Ορισμένοι παράγοντες μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο της επιληψίας:

• Ηλικία: Η επιληψία είναι η πιο συχνή κατά την πρώιμη παιδική ηλικία, ή μετά την ηλικία των 60 ετών, αλλά γενικά μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία.
• Οικογενειακό ιστορικό: Αν έχετε οικογενειακό ιστορικό επιληψίας, μπορεί να διατρέχετε αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης μιας επιληπτικής κρίσης.
• Εγκεφαλικό επεισόδιο και άλλες αγγειακές παθήσεις: Το εγκεφαλικό και άλλες ασθένειες των αιμοφόρων αγγείων μπορεί να οδηγήσουν σε βλάβη του εγκεφάλου που μπορεί να προκαλέσει επιληψία. Μπορείτε να πάρετε μια σειρά από μέτρα για να μειώσετε τον κίνδυνο τέτοιων ασθενειών, όπως ο περιορισμός του αλκοόλ, το να μην καπνίζετε, να ακολουθείτε μια υγιεινή διατροφή και να ασκείστε τακτικά.
• Άνοια: Η άνοια μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο της επιληψίας σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας.
• Λοιμώξεις του εγκεφάλου: Λοιμώξεις, όπως η μηνιγγίτιδα, η οποία προκαλεί φλεγμονή στον εγκέφαλό, ή στο νωτιαίο μυελό σας, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο για επιληψία.
• Κατασχέσεις στην παιδική ηλικία: Ο πολύ υψηλός πυρετός στην παιδική ηλικία μπορεί μερικές φορές να σχετίζεται με επιληπτικές κρίσεις. Τα παιδιά που έχουν επιληπτικές κρίσεις, οι οποίες οφείλονται σε υψηλό πυρετό γενικά δεν θα αναπτύξουν επιληψία, αν και ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος αν έχουν μια μεγάλη κατάσχεση, ή άλλα προβλήματα του νευρικού συστήματος, ή οικογενειακό ιστορικό επιληψίας.

Επιληψία: Τι μπορείτε να κάνετε στο σπίτι

Το να κατανοήσετε την κατάστασή σας, μπορεί να σας βοηθήσει να την ελέγχετε:

• Πάρτε σωστά τα φάρμακά σας: Μην αλλάζετε τη δόση σας χωρίς να μιλήσετε με τον γιατρό σας. Εάν αισθάνεστε ότι τα φάρμακά σας πρέπει να αλλάξουν, να το συζητήσετε με το γιατρό σας.
• Να κοιμάστε καλά: Η έλλειψη ύπνου μπορεί να προκαλέσει επιληπτικές κρίσεις. Βεβαιωθείτε ότι έχετε επαρκή ανάπαυση κάθε βράδυ.
• Φορέστε ένα ιατρικό βραχιόλι ειδοποίησης: Αυτό θα βοηθήσει τους παρευρισκόμενους σε μια κρίση για το τι σας συμβαίνει.
• Άσκηση: Η σωματική άσκηση μπορεί σας διατηρεί σωματικά υγιείς και μειώνει την κατάθλιψη. Φροντίστε, επίσης, να πίνετε αρκετό νερό και να ξεκουράζεστε εάν νιώθετε κουρασμένοι, κατά τη διάρκεια της άσκησης.
• Επιπλέον, κάντε υγιεινές επιλογές ζωής, όπως η διαχείριση του στρες, ο περιορισμός στα αλκοολούχα ποτά και η αποφυγή του καπνίσματος.